21 Maja 2024
Zaraza ogniowa w naszych sadach Drukuj
Od wielu lat obserwuje się wzrost nasilenia zarazy ogniowej – choroby powodowanej przez bakterię Erwinia amylovora. Poraża gównie uprawy jabłoń (Malus), gruszę (Pyrus), jak również wiele gatunków z rodziny różowatych: głogi, pigwy, pigwowce, jarzębiny, świdośliwy, irgi i ogniki.
Bakteria Ewinia amylovora ma status organizmu kwarantannowego i podlega obowiązkowi zwalczania, ale tylko wtedy, gdy wystąpi na materiale szkółkarskim gatunków roślin uznanych w Unii Europejskiej za jej żywicieli (rośliny sadownicze i ozdobne).
Wiosną, w czasie kwitnienia i wzrostu pędów, bakterie uaktywniają się i szybko namnażają, w wyniku czego następuje powiększanie się ran zgorzelowych. W ich pobliżu pojawiają się też wycieki bakteryjne (charakterystyczne tylko dla zarazy ogniowej). Jednak nie zawsze towarzyszą porażeniu przez bakterie i wtedy zarazę można pomylić z innymi chorobami. Wycieki bakteryjne są źródłem pierwotnych infekcji kwiatów, liści i rozwijających się pędów. Do zakażenia drzew dochodzi przez zranienia i naturalne otwory. Zaraza rozprzestrzenia się za pośrednictwem owadów, deszczu, wiatru, ptaków, czy porażonego materiału szkółkarskiego.
Zakażeniu mogą ulegać także młode zawiązki owoców, rzadziej starsze owoce. Z czasem owoce zamierają i zasychają – przypominają mumie i podobnie jak kwiaty oraz liście, mogą długo utrzymywać się na drzewie.
Zaraza ogniowa w sprzyjających warunkach w ciągu kilku tygodni może zniszczyć cały sad lub szkółkę i rozprzestrzenić się na znacznym obszarze. Jej rozwojowi sprzyja temperatura powietrza powyżej 18°C i wilgotność przekraczająca 80%. Porażone kwiaty najpierw sprawiają wrażenie nasyconych wodą, następnie gwałtownie więdną, kurczą się i zamierają, nabierając brunatnego zabarwienia. Mogą one pozostać na drzewach nawet do jesieni. Na brzegach porażonych liści, wokół głównego nerwu lub pomiędzy nerwami pojawiają się brunatne plamki. Wraz z rozwojem choroby plamki rozszerzają się i opanowują całą powierzchnię blaszki liściowej. W przypadku jabłoni liście przybierają barwę czerwonobrunatną, a u gruszy prawie czarną. Porażone liście kurczą się i zwijają wzdłuż nerwu głównego do środka i podobnie jak kwiaty, mogą utrzymywać się na drzewie przez cały okres wegetacji. Młode zielone pędy więdną od wierzchołka. Wierzchołki chorych pędów zakrzywiają się na kształt pastorału i, podobnie jak liście, brunatnieją i zamierają. Silnie porażone drzewo o licznych chorych pędach wygląda tak, jakby było oparzone przez ogień, zwłaszcza podczas deszczowej pogody
Działania zapobiegające i zwalczające:
- terminowa lustracja sadów - w okresie kwitnienia oraz na przełomie lipiec – sierpień,
- usuwanie zainfekowanych pojedynczych pędów z dużym zapasem zdrowego drewna,
- dezynfekcja narzędzi stosowanych przy pracach pielęgnacyjnych,
- usunięte, zainfekowane pędy należy spalić,
- ochrona chemiczna polega na zastosowaniu preparatów miedziowych wczesną wiosną.
Tekst i zdjęcia: Halina Wysługocka - Oddział Lubsko WIORIN
w Gorzowie Wlkp.