30 Czerwca 2024
30 czerwca - Dzień Motyla Kapustnika Drukuj
30 czerwca - Dzień Motyla Kapustnika
Motyl to symbol odrodzenia, przemiany i nadziei na lepsze jutro, a także – wolności, miłości i szczęścia. Z kolei sam moment przemiany z nieforemnej poczwarki do zachwycającego zjawiska, jakim jest pełna forma motyla – imago, jawił się jako uniwersalna metafora ludzkiego dążenia do doskonałości.
Motyle zaraz po chrząszczach stanowią drugą pod względem liczebności grupę owadów. Obecnie na świecie żyje około 150 tysięcy gatunków motyli, z czego w Polsce ponad 3 tysiące. Jest jednak coś wyjątkowego w dużych, barwnych skrzydłach, co sprawia, że rozpoznają je łatwo już najmniejsze dzieci. Wśród kolorowych piękności wyróżnia się niby niepozorny, ubogi w kolory a jakże piękny Bielinek Kapustnik, który swój dzień w Polsce obchodzi 30 czerwca.
Bielinek kapustnik (Pieris brassicae) to motyl, który kiedyś był najczęściej spotykanym i najbardziej rozpoznawanym gatunkiem polskiego motyla. Jest to motyl tak pospolity, że widział go prawdopodobnie prawie każdy. Jak wskazuje pierwsza część jego nazwy, ma białe skrzydełka. Na wierzchołku przedniego skrzydła ma wyraźną czarną plamę, a u samic dodatkowo widoczne są również czarne kropki. Rozpiętość skrzydeł wynosi od 52 mm do 58 mm. Występuje w całej Polsce, a jego dieta, a raczej żarłoczność jego gąsienic sprawia, że uważany jest za szkodnika.
Samica bielinka kapustnika składa do 300 jaj o żółtopomarańczowej barwie, które są przyklejone do spodniej strony liścia chroniącego je przed ewentualną napaścią ze strony drapieżnika. W ciągu roku pojawiają się 2-3 pokolenia tego owada. Osobniki z pierwszego pokolenia pojawiają się głównie na chwastach i roślinach dzikorosnących, a dopiero, te z drugiego pokolenia składają jaja na roślinach uprawnych utrudniając życie hodowcom warzyw. Trzecie pokolenie występuje niezmiernie rzadko – głównie jesienią. Po około 4-10 dniach z jaj wylęgają się gąsienice. Ich rozwój trwa do 4 tygodni, po czym opuszczają roślinę, która była ich żywicielką oraz poszukują innej kryjówki. Poczwarka bielinka ma żółtozielony kolor i zimuje. Podobnie jak motyle kapustnika, znane są również i jego gąsienice: smukłe, kolorowe, posiadające małe, krótkie włoski oraz niebieskozielone lub czarne plamki - znane są prawie wszystkim. Ich grzbiet pokrywa żółta pręga. Ta niezbyt urodziwa istota przeobraża się jednak w pięknego motyla.
Dorosłe osobniki spijają nektar roślin kwitnących oraz kwiatów m.in. mniszka, koniczyny, astrów czy mięty. Tak jak inne motyle należą do tzw. owadów zapylających. Niestety gąsienice bielinka kapustnika preferują liście roślin z rodzaju krzyżowych, czyli np. rzodkiewki i kapusty, oprócz tego wręcz uwielbiają brokuł, kalafior, rzepak oraz jarmuż. Z naturalnych więc przyczyn obecność gąsienic bielinka kapustnika nie budzi zachwytu rolników i ogrodników. Uznawany za szkodnika roślin z rodziny kapustnych przez wiele lat był tępiony przy użyciu chemicznych środków ochrony roślin do tego stopnia, że niemal zniknął z krajobrazu naszych pól i ogrodów. Bielinka kapustnika obecnie można spotkać w miejscach oddalonych od działalności człowieka, które porastają rośliny spokrewnione z kapustą.
Bielinek Kapustnik to motyl aktywny za dnia. Gąsienice bielinka wygryzają blaszkę liściową pozostawiając jedynie nerwy. Jest to jeden z najgroźniejszych szkodników roślin kapustnych, dlatego też rośliny pozostawione bez pomocy nie mają większych szans na przeżycie. Jeżeli zauważymy ślady jego obecności w ogrodzie, nie stosujmy drastycznych, chemicznych środków, postawmy na naturalne metody. O wiele lepiej sprawdzi się wyciąg z rumianku, ziemniaków, wrotyczu, krwawnika, a nawet pomidora. Dobrym pomysłem jest również zasadzenie szałwii, tymianku, lawendy, majeranku czy mięty, które odstraszają zapachem i za którymi motyl ten nie przepada. Zastosowanie siatki zabezpieczającej o bardzo małych otworach, które uniemożliwią motylom składanie jajeczek jest również dobrym pomysłem. Najlepiej jednak nie dopuścić do pojawienia się bielinka. Częste odchwaszczanie opóźni rozwój pierwszego pokolenia. Tylko systematyczna obserwacja pozwoli na wczesne wykrycie gąsienic, ich szybkie usunięcie, a co za tym idzie, ochronę roślin, jednocześnie nie powodując zagrożenia dla samego owada, którego liczebność drastycznie spada.
Dlaczego więc jeden z największych ogrodowych szkodników otrzymał swoje święto? Czy jest pod ochroną? Być może święto to zostało stworzone, aby pokazać, że każde stworzenie jest częścią niesamowitej natury, bez względu na to, czy człowiek uważa je za pospolitego szkodnika. Choć bielinek nie podlega ochronie gatunkowej, to warto troszczyć się o tego owada, tak by pełnił powierzoną w przyrodzie rolę.
Z ciekawostek :
- Co kilkanaście, a czasem nawet kilkadziesiąt lat, następuje duży wzrost liczebności bielinka kapustnika. Motyle wtedy migrują olbrzymimi grupami. Tysiącami lecą na południe Europy, przemierzając ogromne odległości. Potrafią wówczas przeżyć nawet w trudnych alpejskich warunkach.
- Hiszpański bielinek kapustnik przesypia w stadium poczwarki okres, w którym grożą mu groźne pasożyty, dzięki czemu chroni swoją populację.
- Bielinek czerpie z powierzchni roślin substancje trujące, dzięki którym staje się niesmaczny dla ptactwa.
Tekst: Małgorzata Żylińska WIORiN Gorzów Wlkp.
Zdjęcia : Agnieszka Jaszczur